Hoe de media het label “genocide” kunstmatig opdreven

Inleiding

Zach Goldberg is onderzoeksmedewerker aan het Institute for Governance and Civics (IGC) van de Florida State University en behaalde zijn doctoraat politicologie aan Georgia State University. Voordat hij bij het IGC kwam, werkte hij als beleidsanalist en research fellow bij het Manhattan Institute. In zijn nieuwste data-onderzoek laat hij zien hoe de berichtgeving over Israëls oorlog tegen Hamas in Gaza het gebruik van het woord genocide tot ongekende hoogte doet stijgen – veel hoger dan bij internationaal erkende genocides in Darfur, Rwanda en elders.

Resultaten van de data-analyse

Met Nexis Uni telde Goldberg per jaar hoe vaak zes toonaangevende media het woord genocide koppelden aan landen of bevolkingsgroepen die onomstreden echte genocides meemaakten:

Kernbevinding

De koppeling Israël + genocide overschrijdt in alle onderzochte kranten ruimschoots elke andere historisch vastgestelde genocide. In de New York Times steekt Israël + genocide ruim negen keer boven Rwanda uit en bijna zes keer boven Darfur; in The Guardian vermeldt meer dan 1 % van alle stukken tegelijk Israël en genocide – een record dat geen enkel ander land benadert sinds de jaren tachtig.

“Als de Gaza-oorlog écht genocide is …”

Als Israëls oorlog in Gaza als genocide geldt, is dat een historische anomalie zonder precedent:
– Mogelijk de eerste “genocide” ooit die ontketend werd na een massale terreuraanslag waarbij burgers werden verkrachte en afgeslacht, en honderden gijzelaars genomen.
– De eerste waarbij de vermeende genocidair voedsel, brandstof en humanitaire hulp bleef toestaan richting het grondgebied van de “slachtoffers”.
– Misschien de enige waar de “plegers” geen voorafgaand plan of ideologische drijfveer tot uitroeiing hadden.
– Uniek doordat de strijdende partij in Gaza zich doelbewust in burgerinfrastructuur verschanst en zo het aantal burgerdoden juist wil ophogen voor strategie en propaganda. De gevonden lichamen van terroristen onder het Europees ziekenhuis wordt in de Europese pers stilgehouden.
– En mogelijk de enige genocide die onmiddellijk zou stoppen – niet door de dader, maar door de “slachtoffers” zelf. Zou Hamas de gijzelaars vrijlaten en de wapens neerleggen, dan zou Israëls campagne, nadat de kern­doelen bereikt zijn, hoogstwaarschijnlijk eindigen.

Waarom deze framing zo dominant werd

Openheid werkt averechts
Israël kent een relatief vrije pers en ligt geografisch dicht bij Gaza; foto’s, video’s en getuigenissen (vaak afkomstig uit NGO’s of door Hamas – of Hamas-gelinkte bronnen) stromen continu binnen. Die transparantie beschermt Israël niet tegen valse beschuldigingen – integendeel, zij vergroot de zichtbaarheid en maakt Israël tot een uitzonderlijk moraal beladen mikpunt.

Ideologisch gedreven journalistiek
De toegenomen frequentie van genocide is geen onwetendheid, maar een bewuste keuze: journalisten en opiniemakers wringen zich in juridische bochten om een beladen woord te rechtvaardigen dat Israëls daden delegitimeert én de daden van Hamas legitimeert. De media fungeren als versterker van doelgerichte informatie-operaties, een rol die de Amerikaanse pers de laatste tien jaar steeds vaker omarmt.

De digitale snelkookpan
Sociale media verspreiden schokkend beeldmateriaal bliksemsnel, vaak zonder context of verificatie. Traditionele media voelen de druk om met dezelfde emotionele framing mee te gaan. Hun taak verschuift: niet langer feiten scheiden van fictie, maar morele halo’s tekenen rond de “deugdzamen” en het publiek mobiliseren tegen “onderdrukkers”.

Gevolgen in de publieke opinie

• Pew-poll (maart 2025): ongunstige kijk op Israël steeg van 42 % (2022) naar 53 % (2025). Onder Democraten zelfs van 53 % naar 69 %.
• Gallup (februari 2025): Amerikanen die méér sympathie voelen voor Israëli’s dan voor Palestijnen daalden naar een historisch dieptepunt van 46 %. Bij Democraten viel de steun voor Israëli’s terug van 38 % (2023) naar 21 %; steun voor Palestijnen steeg naar 59 %.

De genocide-framing biedt zo politieke rugdekking voor activisten (campusprotesten, straatgeweld) en voor influencers aan zowel extreem-links als extreem-rechts die het narratief “Israël pleegt genocide, Joden zijn collectief schuldig” ingang doen vinden – met een golf antisemitische incidenten tot gevolg, waaronder de recente dodelijke aanslagen op Joden in de VS.

Analyse van de grafiek

De zes panelen tonen het jaarlijkse percentage artikelen waarin genocide wordt gekoppeld aan een land/groep.

1. The New York Times – Rode lijn (Israël) schiet in 2024 naar ruim 1 %, ver boven alle eerdere pieken (Rwanda ± 0,12 %).
2. The Guardian – Nog extremere piek: circa 1,65 % in 2024.
3. The Irish Times – Sprong van vrijwel nul naar zo’n 0,6 % in 2024–25, terwijl eerdere echte genocides nooit boven 0,2 % kwamen.
4. Associated Press – Israël + genocide naar ± 0,5 %; Darfur piekte ooit op ± 0,13 %.
5. Toronto Star – Rode uitschieter naar 0,75 %, meer dan driemaal Rwandas record.
6. Agence France Presse (Engels) – Zelfde rode piek (± 0,7 %), alle andere lijnen blijven onder 0,3 %.

Uitschieter Ierland
Het Ierse panel valt op: The Irish Times heeft relatief kleine oplage maar een disproportioneel hoge piek. Dit valt samen met een klimaat waarin Ierse politici en opiniemakers fel anti-Israëlisch en – volgens meerdere waarnemers – regelmatig antisemitisch uit de hoek komen. De krant weerspiegelt én versterkt die trend, wat de uitzonderlijke toename van het label genocide verklaart.

België: het ontbrekende puzzelstuk

Voor een compleet beeld ontbreekt een grondige kwantitatieve studie van de Belgische pers. Zowel Nederlandstalige (De Morgen, De Standaard, Het Laatste Nieuws) als Franstalige titels (Le Soir, La Libre Belgique) verdienen een analyse volgens de exacte methode van Goldberg:

1. Zoek via Nexis Uni of gelijkaardige databanken naar alle artikelen sinds 1980 met “genocide” én (Israël óf Gaza) versus klassieke cases (Rwanda, Darfur, Bosnië, enz.).
2. Bereken per jaar het percentage van het totale krantenoutput.
3. Vergelijk de amplitudes én de timing van pieken met de internationale grafiek.

Pas daarna kunnen we vaststellen of België dezelfde concept-creep kent en of de Belgische media het begrip genocide selectief hanteren om Israël te demoniseren.

Belgische pers onder het vergrootglas

Politieke en publiekscontext

• Officiële retoriek – De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot verklaarde in mei 2025 dat “alleen het woord genocide” het Israëlische optreden beschrijft. 
• Diplomatieke lijn – Brussel schaarde zich publiekelijk achter de Zuid-Afrikaanse genocideklacht tegen Israël voor het Internationaal Gerechtshof. 
• Media-echo – Vlaamse en Waalse kwaliteitskranten publiceerden een stroom opiniestukken die Gaza expliciet genocide noemen. 

Deze politieke consensus vergemakkelijkt de mediakeuze voor hetzelfde label.

Snelle dataprobe (GDELT, okt 2023 – jun 2025)

* Bron: eigen telling in GDELT DOC 2.0, filter sourceCountry:BE.

Interpretatie – In nog geen twee jaar tijd kleurt ruim twee derde van alle Belgische genocide-artikels Israelisch rood. Geen enkel historisch geval krijgt zelfs maar een fractie van die aandacht.

Patroon per titel (kwalitatief)

• De Standaard & De Morgen – intensieve opinie-rubrieken met termen als “genocide”, “etnische zuivering” en “oorlogsmisdaden”. Vaak gebaseerd op NGO-persberichten.
• VRT NWS & RTBF – televisie- en webitems nemen de term sneller letterlijk over zodra Belgische politici hem gebruiken.
• Le Soir & La Libre – Waalse kranten vertonen nog snellere escalatie, mede doordat Franstalige federale partijen het label omarmen.

Kortom: dezelfde concept-creep als in de Angelsaksische pers heeft België bereikt, maar in nog geconcentreerdere vorm.